NAJVA@NIJI DOGA\AJI 20. STOLJE]A - (1)

Priredila Sanja Bilu{ ZAGREB, 28. (Hina) - Povodom ulaska u 21. stolje}e podsje}amo na neke od va`nijih svjetskih doga|aja koji su obilje`ili proteklo stolje}e: 1900. - sintezom acetil-salicilne kiseline tvrtka Bayer stvara Aspirin; 1901. - [vedski kralj i odbor za Nobelovu nagradu norve{kog parlamenta dodjeljuju prve Nobelove nagrade; 1902. - Rus Aleksandar Pavlov predstavlja svoju teoriju uvjetovanog refleksa; - po~etak moderne aeronautike - prvi let zrakoplovom koji su izveli bra}a Orville i Wilbur Wright; 1905. - Albert Einstein formulira teoriju op}eg relativiteta; 1909. - po~etak kemoterapije nakon {to su Nijemac Enrlich i Japanac Hata izumili arsenobenzen, prvi kemijski lijek u medicini; 1912. - izumljen film u boji; 1913. - otkriven prvi vitamin - vitamin A; - otkriven ozon u visokoj atmosferi; - uspostavljena je prva telefonska linija izme|u Berlina i New Yorka; - prvi zakoni o apartheidu u Ju`noafri~koj Republici; 1914. - predstavljen prvi aparat koji omogu}uje emitiranje slika na daljinu (predak televizora); - 28. lipnja - ubojstvo nadvojvode Franje Ferdinanda Habsbur{kog u Sarajevu koje ozna~uje po~etak Prvog svjetskog rata; 1917. - velja~a-o`ujak - ruska revolucija (oktobarska revolucija)- Rusija postaje Savez Savez (SSSR); 1918. - ameri~ki predsjednik Wilson iznosi 14 to~aka - na~ela me|unarodnih odnosa nakon rata; - 11. studenoga - pobjeda savezni~kih snaga i kraj Prvog svjetskog rata; 1919. - Benito Mussolini osniva fa{isti~ki pokret; - @eneva je odre|ena za sjedi{te Dru{tva naroda, pretka UN-a; 1921. - otkriveno cijepivo protiv tuberkuloze; 1925. - Francuz Andre Citroen izumljuje prvi europski monovolumenski automobil; 1927. - pojava prvih dugometra`nih filmova u SAD-u; 1928. - Britanac Alexander Fleming otkriva penicilin; 1929. - prva dodjela nagrada Akademije filmskih znanosti i umjetnosti u Hollywood; 1930. - prvo svjetsko nogometno prvenstvo koje je osvojio Urugvaj; 1931. - otkrivena jezgra atoma; - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca dobija slu`beno ime Jugoslavija; 1932. - otkriveni kromosomi; - Gugliemo Marconi stavlja u pogon prvi kratkovalni radio aparat; 1933. - 30. sije~nja Adolf Hitler vo|a Nacionalsociajlisti~ke stranke postaje njema~ki kancelar; - 5. o`ujka - otvoren prvi koncentracijski logor u Dachauu; 1935. - Louis Lumiere predstavlja prvo kino; 1937. - otkrivena fisija urana; 1939. - 1. rujna - Njema~ka upada u Poljsku ~ime zapo~inje Drugi svjetski rat; 1941. - otkriveni silikoni; - Hitler odlu~uje pokrenuti "kona~no rje{enje" ili istrebljenje @idova; - Atlantskom poveljom postavljeni temelji svijeta poslije rata; 1943. - Konferencija u Teheranu na kojoj je odlu~ena sudbina Njema~ke nakon rata; 1944. - deoksiribonukleinska kiselina DNA otkrivena kao temelj `ivota - Aiken konstruira prvo ra~unalo; - me|unarodna konferencija Bretton-Woods- sustav razmjene zlata koji od dolara ~ini pri~uvnu valutu - osnivanje Me|unardnog monetarnog fonda (MMF); 1945. - SAD isprobava prvu atomsku bombu u Novom Meksiku - bombardiranje Hiroshime i Nagasakija 6. i 9. kolovoza; - 8. svibnja - kapitulacija Njema~ke; - usvajanje povelje UN-a; - 14. studenoga - po~etak prvog procesa za ratne zlo~ine u Nuermbergu - 29. studenoga - progla{avanje Federativne Narodne Republike Jugoslavije koja }e kasnije postati SFRJ; 1947. - prodaja prvog Ferrarija - u Velikoj Britaniji pokrenut prvi nuklerani reaktor; 1948. - 14. svibnja - Ben Gurion progla{ava izraelsku dr`avu; 1949. - 4. travnja - ra|anje Sjevernoatlantskog saveza; (Hina - nastavlja se) bis