KRONOLOGIJA KRIZE NA BLISKOM ISTOKU

HINA 054 23.07.1991. 14:24 VP $ KRONOLOGIJA KRIZE NA BLISKOM ISTOKU NIKOZIJA, 23. srpnja (Reuter/Hina) - U središtu bliskoistočne krize nalazi se izraelsko-arapski sukob, koji traje od proglašenja izraelske države 1948. godine. Slijedi kronologija glavnih događaja: - svibanj 1948. godine - prvi arapsko-izraelski rat, u kojem je Izrael okupirao velike dijelove predviđene arapske države u Palestini, - 1956. godina - Egipat nacionalizira Sueski kanal. Izrael otpočinje napad na Sinaju i njegove trupe napreduju prema Sueskom kanalu. Anglo-francuske trupe poduzimaju invaziju na Egipat. Pod američkim pritiskom se Izraelci, Britanci i Francuzi moraju povući. - 1964. godina - arapske države stvaraju Palestinsku oslobodilačku organizaciju (PLO). - 1965. godina - organizacija Al Fatah pod rukovodstvom Jasera Arafata izvodi svoju prvu akciju protiv židovske države. - lipanj 1967. godine - Izrael napada Egipat, Siriju i Jordaniju pod izgovorom da čini preventivnu akciju. Tzv. šestodnevni rat završava izraelskom okupacijom Sinajskog poluotoka i pojasa Gaze, koji su pripadali Egiptu, Golanske visoravni koja je bila dio Sirije, te Zapadne obale i istočnog dijela Jeruzalema koji su pripadali Jordaniju. - studeni 1967. godine - Vijeće sigurnosti Ujedinjenih naroda usvaja Rezoluciju 242, na kojoj počivaju međunarodni napori da se osigura dogovor na načelu "teritoriji za mir". U njoj se poziva na izrelsko povlačenje s okupiranih teritorija, priznanje svih država u tom području i pravedno rješenje problema izbjeglica. - 1969. godina - Arafat postaje vođa PLO-a. - 1970. godina - jačanje vojne snage palestinskih gerilskih formacija u Jordaniji i učestale otmice aviona pomoću kojih se pokušavalo skrenuti pažnju na palestinski problem, dovele su do sukoba s jordanijskom vojskom, nakon čega su poraženi gerilci potražili utočište u Libanonu. - 6. listopada 1973. godine - trupe Egipta i Sirije su napale izraelske jedinice stacionirane na Sinaju i Golanskoj visoravni na židovski blagdan Yom Kippur (Jom Kipur) s namjerom da vrate izgubljene teritorije. Rat je završio bez pravog pobjednika. - 22. listopada 1973. godine - Vijeće sigurnosti UN je usvojilo Rezoluciju 338, u kojoj se poziva na prekid vatre i primjenu Rezolucije 242, te otpočinjanje mirovnih pregovora. - 1974. godina - arapske države su priznale PLO kao jedinog legitimnog predstavnika palestinskog naroda. - 1977. godina - egipatski predsjednik Anuar el Sadat dolazi u Jeruzalem u mirovni posjet. Ostale arapske države ga proglašavaju izdajnikom. - rujan 1978. godine - Egipat, Izrael i SAD su potpisali sporazum u Camp Davidu (Kemp Dejvid) nudeći ograničenu autonomiju Palestincima na okupiranim teritorijima. Izrael i dalje odbija pregovarati s PLO, koji odbacuje prijedlog o autonomiji. - 1979. godina - Izrael i Egipat potpisuju mirovni ugovor. (Hina - nastavlja se) 54. KRONOLOGIJA ... (2) Njime Izrael pristaje vratiti Sinaj Egiptu, ali zadržava pojas Gaze. - lipanj 1982. godine - Izrael poduzima invaziju na Libanon kako bi od tamo izbacio palestinske gerilce, koji su odatle prijetili njegovim sjevernim granicama. U toj akciji izraelska vojska opkoljava Bejrut. Arafat i njegovi borci su prisiljeni napustiti Libanon, te se smjestiti po različitim arapskim zemljama. - 1983. godina - od Sirije potaknuta pobuna unutar PLO protiv Arafata razbija redove Al Fataha u istočnom Libanonu. Arafat i njegovi pristalice su prisiljeni po drugi put napustiti Libanon. - prosinac 1987. godine - na okupiranim područjima Zapadne obale i Gaze izbija ustanak palestinskog naroda nazvan Intifada. - studeni 1988. godine - Palestinci u izbjeglištvu proglašavaju svoju državu, istodobno priznavajući Izrael prihvaćanjem Rezolucije 242 Ujedinjenih naroda. - prosinac 1988. godine - Arafat priznaje pravo Izraelu na postojanje i odriče se terorizma, poslije čega dolazi do prvih formalnih kontakata između PLO-a i Sjedinjenih Država nakon trinaest godina. - svibanj 1989. godine - izraelski premijer Yitzhak Shamir (Jichak Šamir) je predstavio plan od četiri točke temeljen na održavanju izbora na okupiranim teritorijima. U planu se odbacuju izravni pregovori s PLO, kao i izraelsko povlačenje s okupiranih teritorija. - listopad 1989. godine - američki državni sekretar James Baker predstavio je svoj plan od pet točaka, sintezu izraelskih i egipatskih ideja usmjerenu ka pripremi izraeslko-palestinskih pregovora. - lipanj 1990. godine - Shamir formira desničarsku vladu i odbacuje Bakerov plan. SAD prekidaju dijalog s PLO nakon neuspjelog napada palestinskih gerilaca na izraelski teritorij. - kolovoz 1990. godine - Irak napada Kuvajt. - ožujak 1991. godine - Bush objavljuje da je pobjeda u Zaljevskom ratu pripremila teren za rješavanje arapsko-izraelskog sukoba. Baker polazi u svoju prvu bliskoistočnu mirovnu misiju. - travanj-svibanj 1991. godine - Baker odlazi na tri slijedeće misije tražeći podršku za svoj plan. - lipanj 1991. - u velikom vanjskopolitičkom zaokretu Sirija prihvaća američki kompromisni prijedlog, koji predviđa neslužbenu posredničku ulogu UN u mirovnim pregovorima. Izrael se nastavlja opirati ulozi Ujedinjenih naroda. Baker se vraća na Bliski istok, noseći sa sobom arapsku ponudu o ukidanju ekonomskog bojkota ako Izrael zaledi gradnju židovskih naselja na okupiranim teritorijima. (Hina)dd 231424 MET jul 91